Op 17 juli 2014 werd het toestel MH17 van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraïne neergeschoten waarbij alle inzittenden, waaronder 196 Nederlanders, omkwamen. Het verdriet van de nabestaanden is onbeschrijfelijk en deze vragen zich verbijsterd af hoe dit heeft kunnen plaatsvinden. Bij verwerking van het verdriet speelt – zoals de ervaring leert – de kennis van de toedracht een grote rol.

Iedereen was het er dan ook direct na de ramp over eens dat het onderzoek met voortvarendheid ter hand genomen moest worden. Een paar dagen na de ramp werd door de Veiligheidsraad in resolutie 2166 unaniem besloten dat er een volledig en onafhankelijk internationaal onderzoek naar de vliegramp moest komen, achterhaald moest worden wie de personen waren die achter het neerhalen van het toestel zaten en deze ter verantwoording moesten worden geroepen. De Veiligheidsraad riep voorts de partijen op in het rampgebied (de crash site) geen militaire activiteiten plaats te laten vinden en droeg alle partijen op hieraan medewerking te verlenen.

Ook werd betrekkelijk snel een rapport van eerste bevindingen van het onderzoek door de Onderzoeksraad van de Veiligheidsraad uitgebracht:.8b685254bd8bprem-rapport-mh-17-nl-interactief2.pdf [4,4 MB]. Hierin is echter weinig nieuws te vinden. Als voornaamste conclusie wordt vermeld dat het toestel MH17 tijdens de vlucht in stukken is gebroken vermoedelijk als gevolg van structurele schade aan het toestel veroorzaakt door een groot aantal objecten dat met hoge snelheid het toestel heeft doorboord. Objectiviteit is goed, maar door op deze manier alles te vermijden dat ook maar in de verste verte aanstoot zou kunnen geven en niet gewoon te spreken van een raket-aanval, krijgt het rapport een bijna surreëel karakter.

Intussen ligt het onderzoek op de crash site geheel stil. Wij vragen ons ernstig af of door de Nederlandse regering niet meer gedaan kan worden. Op de brief die wij ter zake aan de minister president richtten mochten wij nog geen antwoord ontvangen. Zie hieromtrent ook de uitzending van Hart van Nederland. Ook voor RTR (Russische tv-zender met 130 miljoen kijkers) alsmede in het programma RTL Late Night, pleitte Bob van der Goen er voor dat op instigatie van de Nederlandse overheid zowel Oekraïne, separatisten als de Russische Federatie bijeen zouden komen en de veiligheid van de onderzoekers gegarandeerd moest worden.

Hierbij moet men ook bedenken dat zodra de winter valt het wegens de zeer lage temperaturen die daar dan heersen het onderzoek niet meer zal kunnen plaatsvinden: er kan niet langer worden afgewacht.

Onbegrijpelijk is dat ook de Tweede Kamer niet alerter reageert: ook hier geldt dat na een hoopvol lijkend begin de Tweede Kamer een afwachtende houding schijnt aan te nemen. Wij vinden dat de afwachtende houding van Nederland onaanvaardbaar is en hebben in genoemd schrijven Mark Rutte opgeroepen nu eindelijk in actie te komen door de betrokken partijen een ultimatum te stellen en indien deze niet in beweging komen zich tot de Veiligheidsraad te wenden voor sancties.

Het zou logisch zijn om lessen te trekken uit eerdere (vlieg)rampen. Wij waren eerder betrokken bij de afhandeling van de Tenerife-, Bijlmer- en Tripolivliegramp. Als er een les te trekken is, dan is het dat men niet een afwachtende houding moet aannemen maar de afhandeling direct ter hand moet nemen. Rob Oudkerk, die lid was van de Parlementaire Enquêtecommissie Bijlmervliegramp, heeft zich inmiddels achter ons standpunt te dezer zake gesteld. Deze stelt in het Parool: “Ik zeg het de advocaat daarom graag na: vermijd eindeloos praten en overleggen en laat een sense of urgency mede de acties van de overheid bepalen, welke internationale belangen er ook mogen spelen.” Ook uit de vele reacties die ons bereiken blijkt hetzelfde.

Voor de nabestaanden is tevens van groot belang dat de afwikkeling van de schadevergoeding op korte termijn plaats vindt. Formeel gesproken is de verjaringstermijn op grond van het verdrag dat hier van toepassing is twee jaar ten aanzien van de bij Malaysia Airlines in te dienen claims. Voor het aansprakelijk stellen van de reisorganisatie geldt een termijn van één jaar. Er is echter goede reden om ook hier voortvarend te werk te gaan. In individuele gevallen zullen wij gaarne uiteenzetten waarom dit zo is. Voor allen geldt dat hoe eerder deze zaken kunnen worden afgewikkeld, hoe beter het is, omdat men zich dan kan richten op het verwerken van het leed en zijn leven weer zoveel mogelijk kan oppakken.

Overigens is het minder zinvol ons nu al bezig te houden met de vraag of respectievelijk de Oekraïne, de separatisten (ofwel de Volksrepubliek Donetsk) aansprakelijk gesteld kunnen worden. Uit onze ervaring blijkt dat de betrokken verzekeringsmaatschappijen veelal bereid zijn de schade (door wie ook veroorzaakt) voor hun rekening te nemen, zodat het zinloos is (en zonde van de tijd en het geld) ons nu al hierover het hoofd te breken. In een later stadium kan dit zo nodig nog ter tafel worden gebracht.

Ook wordt verwarring geschapen door te trachten parallellen te trekken met de Lockerbie-zaak. Dit is appels met peren vergelijken, onder meer vanwege het feit dat er in dat geval sprake was van een bewust geplande terroristische aanslag.

Misverstand bestaat er ook met betrekking tot de betekenis van het inmiddels door het (Nederlandse) O.M. gestarte strafrechtelijk onderzoek. Dit staat in principe geheel los van het aansprakelijkheidsrecht. De uitkomst van het strafrechtelijk onderzoek behoeft dan ook niet te worden afgewacht.

Bent u nabestaande? U kunt zich hier vrijblijvend aanmelden.

Meer over de vliegramp MH17 vindt u hier.